Tadeusz Breyer

---

Życie i twórczość

Tadeusz Breyer przyszedł na świat 15 października 1874 roku w Mielcu. W latach 1894-1898 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie pod okiem Alfreda Dauna, a następnie kontynuował naukę w Akademii we Florencji. W 1904 roku osiedlił się w Warszawie, gdzie od 1910 roku, z przerwami związanymi z obu wojnami światowymi, prowadził zajęcia w Szkole Sztuk Pięknych. Jego działalność dydaktyczna miała znaczący wpływ na rozwój rzeźby w Polsce, a uczelnia w Warszawie stanowiła obok krakowskiej jedną z kluczowych instytucji kształcenia w tym zakresie.

Wśród jego studentów byli m.in. Marian Wnuk, Stanisław Horno-Popławski, Józef Gosławski, Bazyli Wojtowicz, Bohdan Pniewski, Ludwika Nitschowa, Alfons Karny, Franciszek Strynkiewicz oraz Magdalena Gross. W latach 1923-1939 jego pracownia kształciła łącznie 156 osób, wśród których 27% stanowili studenci płci żeńskiej. Wzorce rzeźbiarskie, które miały znaczący wpływ na jego metodę nauczania, obejmowały rzeźbę francuską, sztukę antyku oraz inspiracje z czasów Starożytnego Egiptu.

Breyer był aktywnym członkiem szeregu organizacji artystycznych, takich jak Stowarzyszenie „Rzeźba”, Spółdzielnia ŁAD oraz grupa Rytm, do której przystąpił w 1929 roku. Uczestniczył również w pracach Rady Artystycznej Spółdzielni Forma oraz był członkiem Bloku ZAP. Brał udział w licznych konkursach artystycznych, na przykład w 1929 roku projektował pomnik Józefa Ignacego Kraszewskiego w Warszawie, a w 1936 roku rzeźbę dla Józefa Piłsudskiego. Jako juror pracował w komisjach konkursowych, w tym w 1936 roku podczas konkursu na Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz Powstańca Śląskiego.

W początkowych latach twórczości Breyera dominowały motywy symboliczne oraz portrety znanych osób i postaci historycznych. Pracował również w medalierstwie, projektując m.in. Medal Pamiątkowy XV-lecia Odzyskania Morza. Niestety, wiele z jego dzieł oraz pracownia uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej. Osiągnięciem Breyera w okresie międzywojennym było zdobycie pierwszej nagrody za pomnik Józefa Sowińskiego w 1931 roku. W 1938 roku, m.in. za to dzieło, uhonorowano go Nagrodą Plastyczną m.st. Warszawy. W poprzednim roku zyskał również złoty medal oraz Grand Prix na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu za cykl medali pamiątkowych.

Rzeźby Tadeusza Breyera charakteryzowały się wiernością naturze, wyraźnym podkreśleniem statyki oraz zwartą formą. Jego prace były wystawiane m.in. w Instytucie Propagandy Sztuki oraz w Zachęcie. Dwa jego utwory, zatytułowane Europa i Ameryka, miały zaszczyt zdobić statek transoceaniczny MS Piłsudski.

Tadeusz Breyer spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 111-1-4).

Upamiętnienie

Wizerunek Tadeusza Breyera został uwieczniony w licznych pracach jego byłych uczniów, na przykład w formie portretu wyrzeźbionego w granicie przez Alfonsa Karnego. Dodatkowo, w Muzeum ASP w Warszawie można znaleźć jego autoportret z 1930 roku, maskę pośmiertną oraz kilka rysunków przedstawiających go, w tym dzieła autorstwa Aleksandra Rafałowskiego.

Jego znacząca rola w procesie edukacji rzeźbiarzy jest również upamiętniana podczas tematycznych spacerów i spotkań, które mają na celu przybliżenie jego sylwetki oraz wpływu na sztukę współczesną.

Ordery i odznaczenia

W życiu Tadeusza Breyera można odnaleźć liczne odznaczenia i wyróżnienia, które podkreślają jego wkład w historię i kulturę Polski.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany pośmiertnie 22 lipca 1952,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 10 listopada 1933.

---

Oceń: Tadeusz Breyer

---