Abba Fenichel

---

Życiorys

Abba Fenichel urodził się w artystycznej rodzinie, której głową był malarz Izaak Fenichel oraz jego żona Hena, pochodząca z rodziny Ostran. Miał trzech braci: Szymona, który przyszedł na świat w 1897 roku, Lejzora, urodzonego w 1904 roku, oraz siostrę Esterę, która przyszła na świat w 1895 roku. Jego ojciec był twórcą polichromii, które zdobiły synagogi, w tym te w Mielcu oraz Dąbrowie Tarnowskiej.

Po zakończeniu nauki w 1929 roku w mieleckim Gimnazjum im. Stanisława Konarskiego, Fenichel udał się do Krakowa. Tam, przez rok kształcił się w dziedzinie filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Następnie przeniósł się na Wydział Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych, gdzie jego nauczycielami byli Władysław Jarocki oraz Wojciech Weiss. Ukończenie studiów miało miejsce w 1935 roku, po czym Fenichel podjął pracę jako nauczyciel rysunku w żydowskim gimnazjum w Tarnowie.

W 1936 roku ożenił się z malarką Fryderyką Sternberg. Jednak po wybuchu II wojny światowej, sytuacja się dramatycznie zmieniła. Artysta zdecydował się uciekać do Związku Radzieckiego, gdzie jednak został aresztowany i deportowany do Kazachstanu. Mimo trudnych warunków, kontynuował swoją twórczość malarską. Po ogłoszeniu amnestii dla Polaków w 1941 roku, związanej z układem Sikorski-Majski, przeniósł się do Kijowa. Tam przyjęto go w poczet członków Związku Malarzy Radzieckich, a jego dorobek artystyczny wzbogacił się o dekoracje do przedstawień teatralnych.

Tragiczne losy jego rodziny uwidoczniły się w tragicznych okolicznościach Holokaustu: ojciec Icchak zginął w Berdechowie pod Mielcem, matka, brat Szymon oraz siostra Estera zostali zamordowani w 1942 roku w obozie w Bełżcu. Brat Lejzor zmarł natomiast w nieznanym czasie w Związku Radzieckim, a żona Cyla padła ofiarą tego samego obozu. Niestety, także fryda, żona Abby Fenichela, zginęła rozstrzelana w 1943 roku w Bronowicach Małych.

W 1945 roku, po wojnie, Fenichel powrócił do Polski, gdzie zszokowany odkrył, że przeżył jedynie on sam z całej rodziny. W pierwszych latach po wojnie pracował jako ilustrator w Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, a później w Żydowskim Instytucie Historycznym, oprócz tego był również ilustratorem książek. W tym samym roku zorganizował swoje pierwsze wystawy rysunków w Muzeum Narodowym w Krakowie, gdzie siedem jego prac zyskało zakup muzealny.

W 1946 roku Fenichel postanowił emigrować do mandatu Palestyny, korzystając z pomocy organizacji Bricha. W kwietniu 1947 roku, wraz z 768 innymi emigrantami, wyruszył z portu w Bagliasco. Podczas rejsu na statku „Szear Jaszuw”, władze mandatowe zatrzymały statek, a pasażerów odesłały do obozu internowania na Cyprze. W tym obozie przez dwa lata prowadził lekcje sztuki dla współwięźniów oraz dokumentował życie obozowe, tworząc około 500 rysunków.

W czerwcu 1948 roku Fenichel oraz jego druga żona Rachel wyemigrowali do nowo utworzonego Izraela, gdzie osiedli się w Tel Awiwie. Już w sierpniu tego samego roku artysta zorganizował swoją pierwszą indywidualną wystawę w Mikra Studio w Tel Awiwie, prezentując prace wykonane na Cyprze. W 1949 roku rozpoczął pracę pedagogiczną w Kolegium Nauczycielskim Sztuki w Tel Awiwie oraz na pawilonie „Uniwersytetu Ludowego” Heleny Rubinstein. Był jednym z założycieli Instytutu Malarstwa oraz Rzeźby w Bat Jam.

W latach 1949-1974 Fenichel pełnił rolę ilustratora dla gazet „Davar” oraz „Davar dla dzieci”. Wystawiał swoje prace w Izraelu oraz poza jego granicami, a jego dorobek artystyczny obejmował również ilustrowanie 25 książek. Zmarł w Tel Awiwie 3 czerwca 1986 roku.

Twórczość

Abba Fenichel, uznawany za wybitnego artystę, początkowo skupił się na tworzeniu impresjonistycznych pejzaży oraz portretów ludzi. W okresie II wojny światowej jego twórczość przybrała inny kierunek, gdyż malował żydowskie sztetle oraz synagogi, co stało się wyrazem jego zaangażowania w tematykę kultury żydowskiej.

Po przyjeździe do Izraela, artysta poświęcił się grafice oraz akwarelom, co stało się jego nową pasją. Prace Fenichela zyskały uznanie i znalazły się w wielu znaczących miejscach. W Polsce można je podziwiać w Muzeum Narodowym w Krakowie oraz w muzeach regionalnych umiejscowionych w Bieczu i Mielcu.

Warte uwagi jest również to, że w Bibliotece Głównej Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie znajduje się ponad 20 grafik z lat 1934–1935, które dokumentują jego artystyczną ewolucję oraz unikalny styl. Największa kolekcja prac Fenichela, sięgająca 170 grafik, znajduje się natomiast w Getto Fighter’s Museum w Jerozolimie, co świadczy o jego znaczeniu w kontekście historii oraz sztuki żydowskiej.

---

Oceń: Abba Fenichel

---