Stanisław Działowski

---

Życiorys

Stanisław Działowski był synem Walentego oraz jego drugiej żony Teofili, z domu Sobieskich. Spędził swoje dzieciństwo w Mielcu, gdzie ukończył sześć klas szkoły powszechnej. Po tej edukacji kontynuował naukę przez kolejne dwa lata w Gimnazjum im. Stanisława Konarskiego.

W 1916 roku, pragnąc uciec z domu, Działowski dotarł do Wiednia. Tam, 6 marca, zgłosił się jako ochotnik do Cesarskiej i Królewskiej Armii. Następnie trafił do szkół mechaników lotniczych w Mauer oraz Szeged. Po 11 listopada 1918 roku, kiedy Polska odzyskała niepodległość, zdecydował się wstąpić do Wojska Polskiego, gdzie pracował jako mechanik w Niższej Szkole Lotniczej w Krakowie, a od września 1920 roku w Bydgoszczy.

W Bydgoszczy pełnił rolę majstra w parku lotniczym szkoły. Wraz z bratem Mieczysławem, w 1924 roku, rozpoczęli prace nad szybowcem o nazwie Bydgoszczanka, który w 1925 roku wziął udział w II Wszechpolskim Konkursie Szybowców. W 1926 roku, jako szef montowni płatowców, ukończył kurs pilotażu. Rok później, przeniesiony do 2 pułku lotniczego w Krakowie, objął funkcję oblatywacza oraz instruktora lotów.

Bracia Działowscy byli również odpowiedzialni za konstrukcję awionetek DKD, których nazwa wywodziła się od inicjałów ich nazwisk oraz wspierającego ich finansowo Jana Krügera. Prace nad pierwszym samolotem, DKD-I, rozpoczęto w 1925 roku, a jego budowa odbywała się częściowo w piwnicy w Bydgoszczy. Samolot oblatano 1 lutego 1926 roku, a pierwszy lot wykonał Stanisław Działonowski, prezentując go w 1927 roku na wystawie Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Warszawie.

Podczas I Krajowego Konkursu Awionetek w 1927 roku, na DKD-III, Działowski zajął czwarte miejsce, a w II Krajowym Konkursie w 1928 roku trzecie. W tym ostatnim konkursie pierwszym miejscem mogli pochwalić się bracia z konstrukcją DKD-IV, którą oblatywał major Tadeusz Wereszczyński. Zarekomendował on ten samolot do zakupu przez wojsko, proponując zakup 25 egzemplarzy oraz udostępniając im jeden z hangarów 2 pułku lotniczego na cele ich działalności. Ich ostatnim ukończonym projektem był DKD-V, przystosowany do Międzynarodowych Zawodów Samolotów Turystycznych Challenge 1930. Niestety, w trakcie przelotu do Warszawy, samolot lądował przymusowo w rejonie Końskich, a Stanisław Działonowski odniósł rany.

W kolejnych latach bracia pracowali nad projektami oznaczonymi jako DKD-VI, VII, VIII i IX, jednak starania o budowę nie przyniosły sukcesu z powodu braku odpowiednich funduszy. Od 1930 roku Działowski eksplorował ideę połączenia samolotu z samochodem, tworząc „aeromobil” DKD-X, którego również nie udało się ukończyć z powodu kłopotów finansowych i stan zdrowia konstruktora. Artykuł na ten temat, wydany w 1932 roku na łamach „Wiarusa”, przyciągnął uwagę podoficerów, którzy zebrali prawie 20 tys. złotych na budowę „aeromobilu”.

Prototyp, nazwany „Podoficer”, miał być zbudowany latem 1933 roku w Dębicy, dzięki wsparciu lokalnego fabrykanta Augustyna Guni. W 1935 roku, z powodu problemów zdrowotnych, Stanisław Działowski przeszedł na emeryturę, jednak nadal utrzymywał kontakty z lotnictwem. Pełnił funkcję kierownika technicznego Szkoły Pilotów LOPP w Stanisławowie oraz pracował w Wytwórni Płatowców PZL WP-1 w Warszawie i w PZL WP-2 w Mielcu.

Po wybuchu II wojny światowej zgłosił się do 6 pułku lotniczego we Lwowie. W trakcie ewakuacji przez Rumunię dotarł do Francji, gdzie pracował w montowni samolotów Lioré-et-Olivier LeO 451. W marcu 1940 roku podjął pracę jako instruktor pilotażu w 108 Batalionie Lotniczym w Montpellier. Po upadku Francji, ewakuowany do Anglii, został przyjęty do RAF 27 czerwca 1940 roku, z numerem służbowym 793604. Po przeszkoleniu latał w 2 Jednostce Współpracy z Obroną Przeciwlotniczą (AACU).

15 października 1941 roku został ranny w czasie lotu bojowego i trafił do szpitala w East Kilbrick w Szkocji. Po powrocie do zdrowia, 17 marca 1942 roku, został zwolniony z RAF-u. Zmarł 19 marca 1942 roku w Sanatorium RAF w Perth w Szkocji, gdzie został pochowany na cmentarzu Wellhill.

Życie prywatne

W 1921 roku, Stanisław Działowski podjął ważny krok w swoim życiu, żeniąc się z Małgorzatą Pitroch. Już rok później, w 1922 roku, na świat przyszedł ich pierwszy syn, Edward. W kolejnych latach rodzina powiększała się znacząco, bowiem Działowski został ojcem jeszcze sześciu synów: Stanisława, Zbigniewa, Tadeusza, Henryka, Bogusława oraz Ignacego.

Ordery i odznaczenia

Stanisław Działowski jest osobą, która zdobyła liczne wyróżnienia, co odzwierciedla jego zasługi i osiągnięcia. Oto przegląd nagród, które otrzymał:

• Medal Lotniczy (dwukrotnie),
• Brązowy Krzyż Zasługi (12 maja 1933),
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Złota Odznaka Honorowa LOPP I stopnia (1932),
• Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża (1934).

Upamiętnienie

W Krakowie, w urokliwej dzielnicy Podgórze, znajduje się ulica nazwana imieniem Stanisława Działowskiego. To oznacza, że jego dziedzictwo oraz osiągnięcia są dostrzegane i doceniane przez lokalną społeczność.

Oprócz tego, Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1 w Mielcu także postanowił uhonorować Stanisława Działowskiego, wybierając go na swojego patrona. Takie działania mają na celu nie tylko pamięć o jego dokonaniach, ale również inspirują młodsze pokolenia do zrozumienia i naśladowania wartości, które reprezentował.

---

Oceń: Stanisław Działowski

---