Jan Ciołkosz

---

Życiorys

Jan Ciołkosz, urodził się w rodzinie Jana i Antoniny z Lucińskich. Był uczniem c.k. Gimnazjum Państwowego w Mielcu w latach 1909–1913. Działał w niepodległościowym ruchu „Związku Jastrzębiego” oraz Związku Walki Czynnej, posługując się pseudonimem „Bolesław Żelisławski”. Ze względu na swoją aktywność w walce o niepodległość został relegowany ze szkoły, a następnie aresztowany i osadzony w więzieniu na Montelupich w Krakowie.

Po zwolnieniu z aresztu, kontynuował swoją edukację w III Gimnazjum Rządowym w Krakowie. Maturę zdał w stolicy Austrii, Wiedniu. Po ukończonym kursie podoficerskim w Polskich Drużynach Strzeleckich w Nowym Sączu, w 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich.

Na początku służył w 3 kompanii Scaevoli-Wieczorkiewicza III batalionu pod komendą Edwarda Rydza-Śmigłego. Już 12 października 1914 roku awansował na stopień chorążego, a następnie przeniesiono go do 6 kompanii 3 pułku piechoty, gdzie dowodził plutonem, a później II plutonem 10 kompanii 2 pułku piechoty II Brygady Legionów. Brał udział w szeregu ważnych bitwach, w tym w kampanii karpackiej pod Marmaros-Sziget oraz w obronie miejscowości takich jak Nadwórna, Wilkowe, Mołotkowska, Pasieczna, Osmołoda, Krzyworówna i gór Kliwa.

Ranny podczas walk pod Orkomezo, w okresie od 22 grudnia 1914 do 20 stycznia 1915 roku przebywał w szpitalu w Szotmarnemet. Po powrocie do służby wziął udział w bitwie pod Rafajłową, a 7 listopada 1915 roku, na skutek odniesionych ran, dostał się do niewoli rosyjskiej. Osadzony w więzieniu w Lipnicy trafił następnie do obozu jenieckiego w Dernicy koło Kijowa.

W 1918 roku, po powrocie do Mielca, zorganizował Komendę Polskiej Organizacji Wojskowej. Jako instruktor Związku Strzeleckiego, przeszkolił kompanię ochotników, z którą rozbroił Austriaków w Mielcu oraz Dębicy, a sam został komendantem POW w Mielcu.

W marcu 1919 roku, jego kompania POW została włączona do kompanii szturmowej 18 pułku piechoty w Rzeszowie. Aneksując dowództwo nad 7 kompanią 18 pułku piechoty w okresie od 13 października do 23 listopada 1919 oraz od 19 grudnia 1919 do 23 lipca 1920 roku, osiągnął stopień porucznika w czasie wojny 1920 roku. Był z wykształcenia prawnikiem.

W okresie międzywojennym pozostał w szeregach wojska. 30 września 1922 roku awansował na stopień kapitana, uzyskując 712 lokatę w korpusie oficerów piechoty. W 1923 roku służył w 37 pułku piechoty jako oficer nadetatowy. Pracował również w Szkolnym Batalionie Piechoty nr 4 jako instruktor w 1923 roku oraz był członkiem Szkolnego Batalionu Podchorążych Rezerwy w Gródku Jagiellońskim w 1928 roku. W latach 1923–1934 był komendantem SPRPiech w Skierniewicach i Siedlcach, a następnie przeniesiony do 57 pułku piechoty, gdzie awansował na majora służąc w 22 pułku piechoty. 7 czerwca 1934 roku objął stanowisko kwatermistrza w 75 pułku piechoty w Chorzowie.

Podczas kampanii wrześniowej dowodził batalionem marszowym 75 pp. Batalion, wsparty 1 haubicą 100 mm (OZN 23 pułku artylerii lekkiej), skutecznie bronił mostu w Bojszowach, przemieszczał się w dniach 14-17 września trasą Lubaczów – Niemirów – Żółkiew i wyróżnił się podczas walk pod Tomaszowem Lubelskim. Niestety, w rejonie Rawy Ruskiej został wzięty do niewoli przez Sowietów i osadzony w Kozielsku.

Między 11 a 12 kwietnia 1940 roku został przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD. Zgodnie z listą wywózkową 025/1 z 09.04.1940 roku, jego nazwa widniała na pozycji 25, nr akt 3885. Jan Ciołkosz został zamordowany przez NKWD w lesie katyńskim między 13 a 14 kwietnia 1940 roku. Jego identyfikację przeprowadzono w czasie ekshumacji przez Niemców w 1943 roku, co zostało zapisane w dzienniku ekshumacji pod datą 30.04.1943, a także figurował na liście AM-186-777, a także u Komisji Technicznej PCK pod numerem 0777.

Ordery i odznaczenia

Jan Ciołkosz był wybitnym żołnierzem, który otrzymał szereg odznaczeń za swoje zasługi w służbie wojskowej. Poniżej przedstawiamy zestawienie jego orderów i odznaczeń:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (przyznany za działania podczas kampanii wrześniowej),
• Krzyż Niepodległości (uzyskany 12 maja 1935),
• Krzyż Walecznych (numer 20/C-945),
• Srebrny Krzyż Zasługi (przyznany 10 listopada 1928),
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę,
• Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej,
• Odznaka Pamiątkowa II Brygady Legionów,
• Odznaka Pamiątkowa „Krzyż Wołynia.”

Upamiętnienie

Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło w dniu 5 października 2007 roku, na mocy decyzji Nr 439/MON, pośmiertnie awansował Jana Ciołkosza na stopień podpułkownika. Ceremonia ogłoszenia awansu miała miejsce 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w ramach uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

W jego pamięci została umieszczona tabliczka z nazwiskiem na Ścianie Katyńskiej, która znajduje się przy bazylice św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Mielcu.

Jego imię zostało również uwiecznione na tablicy katyńskiej, znajdującej się na Ścianie Pamięci kościoła św. Stanisława w Siedlcach, gdzie każdy może oddać hołd jego pamięci.

Warto dodać, że Dąb Pamięci został posadzony przez uczniów Szkoły Podstawowej nr 6 w Elblągu, zlokalizowanej przy al. Piłsudskiego 4. Główna idea tych działań to upamiętnienie bohaterów, a dąb ma numer certyfikatu 000465/000348/WE/2008.

---

Oceń: Jan Ciołkosz

---