Marian Dąbrowski (1878–1958)

---

Życiorys

Marian Dąbrowski, syn Franciszka i Apolonii, to postać niezwykle barwna w polskiej historii. Rozpoczął swoją edukację w latach 1903–1907 na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie kształcił swoje umiejętności, jednak początki jego kariery zawodowej jako nauczyciela okazały się nieudane. Z czasem zyskał uznanie jako profesor gimnazjalny oraz sekretarz redakcji „Ilustracji Polskiej”. Następnie, w latach 1908–1910, pełnił rolę redaktora w „Głosie Narodu”. W 1910 roku postanowił otworzyć własne pismo – „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, które zadebiutowało 18 grudnia tego samego roku i od razu zdobyło masową popularność, osiągając nakład 180 tysięcy egzemplarzy.

Dąbrowski nie zatrzymał się jednak na tym etapie; w 1914 roku przejął „Nowiny” i w 1918 roku przystąpił do budowy koncernu prasowego. Rozwinął sieć redakcji, tworząc łącznie jedenaście oddziałów w takich miastach jak Łódź, Lwów, Katowice, Zakopane, Toruń i Warszawa. W 1927 roku przejął „Nową Reformę” i przeniósł swoje wydawnictwo do Pałacu Prasy przy ulicy Wielopole 1. W 1932 roku wartość jego przedsiębiorstwa oszacowano na imponujące 1,5 miliona dolarów (około 13 mln 350 tys. złotych, co odpowiada 140 mln PLN w roku 2024), a liczba zatrudnionych pracowników wyniosła 1400. Wydawał „Ilustrowany Kurier Codzienny” oraz pięć ilustrowanych tygodników, z których każdy miał nakład wynoszący 200 tysięcy egzemplarzy. Wśród nich wyróżniały się takie tytuły jak Światowid, Wróble na dachu, Tajny Detektyw oraz Na Szerokim Świecie.

W latach 1921–1935 Dąbrowski pełnił funkcję posła na Sejm II RP, początkowo z ramienia PSL „Piast”, a później z listy BBWR. Od 1926 roku był gorącym zwolennikiem sanacji. Przez wiele lat zasiadał w radzie miasta Krakowa, a także aktywnie wspierał rozwój sztuki, fundując nagrody dla młodych artystów i wspomagając finansowo budowę nowego gmachu Muzeum Narodowego. W 1925 roku, w okolicy Pomnika Grunwaldzkiego, zainicjował budowę Pomnika Nieznanego Żołnierza.

Był także pomysłodawcą utworzenia Teatru Bagatela oraz podjęcia działań badawczych na Kopcu Krakusa. Jego działania na rzecz kultury i sztuki zaowocowały licznymi inicjatywami, które przyczyniły się do rozwoju społeczności lokalnej.

Na uznanie zasługuje również fakt, że 21 lipca 1936 roku Dąbrowski został uhonorowany Wielkim Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Korony Italii, przyznanym mu przez ambasadora Włoch w Polsce, Pietra Arone di Valentino. Nagrodę tę otrzymał za stanowisko „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” w czasie wojny w Abisynii, gdzie zdecydowanie opowiadał się za zniesieniem sankcji ekonomicznych nałożonych na Włochy.

Był również długoletnim członkiem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, a od 1927 roku zasiadał w jego władzach, objąwszy prezydenturę w latach 1935–1939. Zaangażował się też w życie artystyczne miasta poprzez uczestnictwo w Towarzystwie Operowym oraz Towarzystwie Oratoryjnym. Dąbrowski propagował sport, organizując od 1922 roku Bieg Okrężny o puchar IKC-a oraz wyścig kolarski na trasie Kraków–Katowice–Kraków. Pomagał również przy organizacji wyścigów motocyklowych i samochodowych. Na uznanie zasługuje fakt, że w marcu 1931 roku przyznano mu honorowe obywatelstwo Zakopanego za popularyzację walorów turystycznych Tatr.

Wyjątkowo przykro było, gdy krótko przed rozpoczęciem II wojny światowej Dąbrowski wyjechał za granicę do Francji. Wybuch wojny okazał się dla niego katastrofą zawodową i finansową. Szybko stracił swoje oszczędności, a nieprzygotowanie na trudności, jakie przyniosła wojna, zmusiło go do życia w zapomnieniu i ubóstwie. Po dziewiętnastu latach wędrówki w USA, 19 lipca, w dniu swoich 80. urodzin, zmarł bez jakichkolwiek środków do życia. Po latach urna z jego prochami powróciła do Krakowa, gdzie został pochowany na cmentarzu Rakowickim.

Odznaczenia

Marian Dąbrowski, w swojej bogatej karierze, był odznaczany wieloma prestiżowymi nagrodami. Jego osiągnięcia zostały docenione zarówno w kraju, jak i za granicą.

• wielki oficer Orderu Korony (Włochy),
• wielki oficer Orderu Korony (Rumunia),
• komandor Orderu św. Sawy (Jugosławia),
• Krzyż Węgierski Zasługi II klasy,
• Order św. Jerzego z Burgundii I klasy,
• Order NMP Łaskawej III klasy.

---

Oceń: Marian Dąbrowski (1878–1958)

---